کاربرد نظریه بازیها درساماندهی و اداره بهینه نواحی پیرامون شهری (مطالعه موردی: مناقشه تبدیل زمین‌های کشاورزی به ساخته شده)

تبدیل زمین‌های کشاورزی و باغ‌های پیرامون شهرها به کاربری‌های ساخته­ شده، از مهم‌ترین مناقشات کاربری زمین در شهرهای ایران است. مطالعه و حل­و­فصل این مناقشات، از دو جنبه حفظ منافع اکولوژیکی، اقتصادی و زیباشناختی این زمین‌ها و نیز کنترل رشد پراکنده،برای ساماندهی و اداره بهینه نواحی پیرامون شهر دارای اهمیت است. این پژوهش در­پی بررسی این فرضیات است که آیا از نظریه بازی‌ها می‌توان به عنوان ابزاری مناسب در این راستا بهره گرفت؟ و آیا سیاست‌های فعلی حفاظت زمین‌های کشاورزی و مدیریت رشد شهری در ایران تأثیری در سوق دادن ذی‌نفعان مناقشه به سوی رفتارهایی که منجر به از دست رفتن زمین‌های کشاورزی پیرامون شهرها شود داشته است؟ برای ارزیابی تأیید یا رد این فرضیات، مناقشه تبدیل زمین‌های کشاورزی به ساخته شده در شهر قم، با استفاده از مدل گراف برای حل مناقشه، مدل‌سازی و تحلیل شد. نتایج نشان می­دهد که در صورت تداوم سیاست‌های فعلی و عدم تخصیص مشوق‌های اقتصادی به مالکان زمین‌های کشاورزی درازای تداوم فعالیت‌های کشاورزی در زمین‌شان، محتمل‌ترین پیامد مناقشه به شرح ذیل است: تمایل نهادهای مدیریت شهری به انجام اقداماتی که رشد پراکنده را درپی دارد، تمایل توسعه‌دهندگان به تبدیل زمین‌های کشاورزی پیرامون شهر به جای توسعه فشرده و تمایل مالکان زمین‌های کشاورزی به فروش یا تبدیل کاربری به جای تداوم فعالیت کشاورزی. این امر مؤید فرضیات تحقیق مبنی بر ضرورت بازنگری در سیاست‌ها و ساختار اجرایی مدیریت رشد و حفاظت زمین‌های کشاورزی در ایران از یک­سو و قابلیت نظریه بازی‌ها برای مطالعه رفتارها و تعاملات ذی‌نفعان در مناقشات کاربری زمین و ارائه بینش‌هایی برای حل­و­فصل بهینه آن­ها از سوی دیگر است.